Telif hakkı, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında yer alan eser tanımına uyan eserini ortaya çıkaran kişinin esere ait tüm haklarını kapsar. Telif hakkı ile fikir ve sanat eserinin maddi ve manevi hakları sahibine devredilir. Böylece telif hakkı sahibinin eser hakkında tasarruf hakkı elde etmesi mümkün olur.
Telif hakları bugün özgün olan fikir ve sanat eserinin sahibine daha sonra bu eseri kullanacakların uyması gereken haklardır. Telif hakları kanununa uygun hareket etmeyen herkes için Türkiye Cumhuriyeti Anayasası kapsamında kanuna uymamak cezalandırılır.
Başlıklar
Telif Hakkı Nedir?
Telif hakkının varlığı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 1/B bendinde tanımlıdır. Bu bağlamda fikir ve sanat eserleri kapsamında yer alan eserlerin belirlenmesine ilişkin eser tanımı: “sahibinin hususiyetini taşıyan ilim, edebiyat, musiki, güzel sanat ve sinema eserleri sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri” şeklinde yapılır.
Telif hakkı sahibi olan kimse eserin de sahibidir. Telif hakkı ile eser üzerinde maddi ve manevi haklar elde edilir. Elde edilen maddi ve manevi haklardan herhangi birinden faydalanmak isteyenler telif hakkı kanununa uygun olarak eserden faydalanabilirler.
Telif hakkı kapsamında yer alan manevi haklar; eserin umuma arzı, adın belirtilmesi, eserde değişiklik yapılmasının men edilmesi olarak bilinir. Telif hakkı kapsamında yer alan maddi haklar;
- İşleme hakkı
- Çoğaltma hakkı
- Yayma hakkı
- Temsil hakkı
- İşaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı
- Pay ve takip hakkı
Telif Hakkı Nasıl Alınır?
Telif hakkı sonradan alınması gereken bir hak değildir. Telif hakkı eserin ortaya çıktığı ilk andan itibaren sahibine aittir. Ancak eser sahibinin telif haklarının ihlal edilmesi halinde telif haklarının kendisine ait olduğunu ispat edebilmesi için tescil işlemini gerçekleştirmesi önerilir.
Telif haklarını alabilmek için tescil işlemlerinin gerçekleştirilmemesi halinde yine de telif hakları eserin sahibine aittir. Ancak olası bir ihlal halinde eser sahibinin eserin kendisine ait olduğunu ispatlaması şarttır. Bu ispatlama gerekliliğinin olmaması için tescil işleminin yapılması tavsiye edilir.
Telif Hakkı Hak Talebi Nedir?
Telif hakkı hak talebi, hakkı yenen telif hakkı sahibinin kanuna başvururken kullanacağı yoldur. Telif hakkı sahibinin hakkının ihlal edilmesi halinde eser üzerindeki haklarını korumak ve doğan zararı temin etmek için kanuna hak talebi ile başvurması mümkündür.
Telif Hakkı İhlali Nedir?
Telif hakkı ihlali, eser sahibinin eser üzerindeki haklarının başka biri tarafından ihlal edilmesi halinde gerçekleşen bir durumdur. Telif hakkı ihlali gerçekleşirse hak sahibi bu konuda kanuna başvurabilir ve ihlalden doğan zararı talep etme hakkını kullanabilir.
Eserin telif haklarının ihlal edilmesi halinde eser sahibinin kanun yoluna başvurması sonrasında eğer önceden eser tescillenmişse süreç çok daha kolay ve hızlı işler. Ancak eser daha önce tescillenmemişse telif hakkı bulunan eser sahibinin eserin haklarına sahip olduğunu ispatlaması gerekir.
Telif Hakkı Süresi Ne Kadardır?
Telif hakkı süresi birey ve tüzel kişiler için farklıdır. Öncelikle eserin tüm hakları sahibine aittir. Eserin tescillenmesi itibariyle sahibinin ölümüne ve ölümünden sonraki 70 yıl boyunca da hak sahipliği devam eder.
Eser tüzel kişilere ait ise eserin tescillenmesinin ardından 70 yıl boyunca telif hakkı süresi devam eder. Koruma süresinin aşılmasının ardından eser sahibine ait mali haklar sona erer. Bu sona erme ile birlikte eserin kullanılması için eser sahibinden maddi bağlamda izin alınması gerekmez.
Telif Hakkı Cezası Ne Kadardır?
Telif hakkı cezası, telif hakkının ihlalinden kaynaklı olarak ortaya çıkan zararın giderilmesine ilişkin verilen bir cezadır. Eserin haklarının ihlalinden kaynaklı oluşabilecek zarar değişkenlik gösterebildiğinden telif hakkı cezası da değişmektedir.
Tek bir telif hakkı cezasından söz etmek mümkün değildir. Telif hakkının ihlalinden kaynaklı ortaya çıkan maddi ve manevi zararın boyutuna göre belirlenen ceza tutarı da farklılaşmaktadır. Ceza adli para cezası ya da hapis gibi seçeneklerle uygulanabilmektedir.
Telif ve Patent Hakkı Nedir?
Telif ve patent hakkı, buluş sahibinin haklarını korumak için verilen bir haktır. Telif hakkı ile patent hakkı arasındaki en büyük fark tescil gerekliliğidir.
Telif hakkı için tescil gerekmez. Ancak patent hakkının korunması için mutlaka tescil gerekir. Tescili olmayan buluşun patent hakları söz konusu olamaz. Ancak telif hakları eserin ortaya çıkması ile birlikte eser sahibine aittir. Patent hakkı korunması için tescil olması şarttır.
